Zaplanowane na maj manewry NATO „Defender Europe 2020” miały stać się największymi ćwiczeniami Sojuszu na tym kontynencie od czasów zimnej wojny. Stany Zjednoczone i inni partnerzy NATO planowali rozmieścić około 37 tys. żołnierzy. Od września ubiegłego roku Debunk.org odnotował w związku z tym wielkie poruszenie w rosyjskojęzycznych portalach. Na temat ćwiczeń opublikowano ponad 400 artykułów, z których większość (70%) miała charakter wprowadzający odbiorców w błąd.
W 2020 roku doszło też do kilku ataków dezinformacyjnych na liderów i partnerów NATO. W kwietniu do ministra obrony narodowej Republiki Litewskiej Raimundasa Karoblisa wysłano sfabrykowany e-mail rzekomo wysłany przez prezydenta NATO Jensa Stoltenberga dotyczący decyzji o wycofaniu wojsk NATO z Litwy, ponieważ nie radzi sobie ona z epidemią COVID-19.
Miesiąc przed wybuchem pandemii do mediów trafił również spreparowany list napisany rzekomo przez oficera łączności strategicznej litewskich sił zbrojnych. Sfabrykowana wiadomość dotyczyła rzekomej prośby ministra Karoblisa o nieodwoływanie ćwiczeń „Defender Europe 2020” oraz wyrażenia zgody na swobodne poruszanie się wojsk amerykańskich po terytorium Litwy bez powiadamiania opinii publicznej, aby uniknąć oburzenia społeczeństwa.
Głównym celem podobnych ataków jest dążenie Rosji do zdyskredytowania wojsk NATO i samej organizacji. Potwierdza to analiza przeprowadzona przez DebunkEU.org na temat tego, jak w rosyjskich mediach przedstawiane są ćwiczenia NATO „Defender Europe 2020”. 70% dotyczących manewrów publikacji zawierało mylące informacje, w porównaniu do mniej niż 30% publikacji o charakterze neutralnym. Treść tylko dwóch artykułów zakwalifikować można jako pozytywną wypowiedź.
Z analizy przeprowadzonej przez DebunkEU.org wynika, że w tym okresie prokremlowskie media wielokrotnie odwoływały się też do wypowiedzi Alexandra Neu, deputowanego do niemieckiego Bundestagu, przedstawiciela Partii Socjalistycznej i sympatyka Putina. Poseł stwierdził, że ćwiczenia „Defender Europe 2020” są przykładem agresywnego działania Zachodu. Wypowiedź polityka wpisywała się w popularyzowany w Rosji od dekad mit o złamaniu rzekomej obietnicy złożonej Michaiłowi Gorbaczowi o nierozszerzaniu NATO, co miałoby wykazywać, że Sojusz jest agresywną organizacją i nawołuje do militaryzmu.
Według Algirdasa Kazlauskasa, starszego analityka DebunkEU.org, w analizowanym okresie (wrzesień 2019 - czerwiec 2020 r.) tematy, w kontekście których komentowano ćwiczenia NATO, zmieniały się znacząco w zależności od wydarzeń i procesów na arenie międzynarodowej.
„Fakt, że pandemia COVID-19 stała się przyczyną wprowadzenia znaczących zmian w planach ćwiczeń NATO, został odzwierciedlony w analizowanych rosyjskich mediach. Szczyt wrogiego przekazu przypadł na największy okres zachorowań w marcu, kiedy zidentyfikowano też ponad jedną czwartą wszystkich analizowanych przypadków dezinformacji”, stwierdził starszy analityk.
W lutym i marcu dezinformacyjne narracje dostosowywały się do rosnących zagrożeń związanych z pandemią „W tym okresie wielokrotnie podkreślano nieodpowiedzialność Stanów Zjednoczonych i innych sojuszników NATO, którzy nie przerwali manewrów. Kiedy Sojusz czasowo zawiesił ćwiczenia, kremlowskie media wyrażały zadowolenie, jednak później, gdy manewry zostały w pewnym stopniu poszerzone, wrogie źródła krytykowały ‘bezlitosny militaryzm’ i ‘bezduszność’ państw NATO prowadzących manewry podczas pandemii” – stwierdził Kazlauskas.
„Wraz ze zbliżaniem się 75. rocznicy zakończenia II wojny światowej, prokremlowskie media podjęły też narrację, według której celem ćwiczeń NATO było przyćmienie obchodów Dnia Zwycięstwa – najważniejszej historycznej daty dla Kremla” – podsumowuje analityk.
Dezinformacyjne źródła nazywały ćwiczenia „Defender Europe 2020” manewrami o charakterze potencjalnych przygotowań do działań wojskowych - narracja ta pojawiła się w około 75% wszystkich publikacji. W artykułach poruszano również inne kwestie: zarówno plany wojskowe oraz polityczne NATO, jak i globalną politykę bezpieczeństwa oraz obecność wojsk USA w Europie.
Dominujący przekaz dotyczył rzekomo zagrażającego charakteru NATO oraz błędnej oceny Zachodu na temat zagrożeń. Najpopularniejsza narracja: „NATO to agresywny sojusz” została odnotowana 84 razy. Z kolei 60 razy wspominano, że NATO – w przeciwieństwie do Rosji – prowadzi do eskalacji napięć. 40 artykułów zawierało wiadomość, że zagrożenie ze strony Rosji jest wyimaginowane, NATO prowokuje ją do starcia, a ćwiczenia są przygotowaniem do wojny.
„Biorąc pod uwagę ogólną skalę negatywnych przekazów, ich różnorodność i szeroki oddźwięk, jaki wywołały w dezinformacyjnych mediach, można stwierdzić, że ćwiczenia NATO 'Defender Europe 2020' były jednym z najważniejszych dla prokremlowskiej propagandy wydarzeń, nawet pomimo pandemii COVID-19” – podsumowuje Kazlauskas.