„Jeszcze tylko jeden filmik i idę spać” – ta myśl często towarzyszy komuś, kto właśnie wpada w „wir” polecanych filmików na YouTube. Jednak oglądanie wszystkiego, co pojawia się na ekranie, może przynieść poważniejsze konsekwencje niż niewyspanie. W poszukiwaniu rozwiązania, jak zwiększyć umiejętność korzystania z mediów, Debunk.org oferuje młodzieży i studentom 90-minutowu kurs, który wyposaży ich we wszystkie umiejętności niezbędne do poruszania się po świecie informacyjnym.
Projekt finansowany z grantu DT Institute, globalnej organizacji non-profit.
Pomysł stworzenia kursu powstał po przeanalizowaniu problemów, z jakimi spotkają się młodzi ludzie. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez uniwersytet w Stanford, chociaż pokolenie Z nazwa się „cyfrowymi tubylcami”, osoby te często nie potrafią odróżnić wiarygodnego źródła informacji od fałszywego. Szwedzkie badanie wykazało, że 88% młodych ludzi, którzy byli pewni swoich umiejętności w zakresie korzystania z mediów, nie potrafiło odróżnić reklam od wiadomości w najbardziej poczytnej szwedzkiej gazecie, a tylko 44% uznało tekst ze szwedzkiego radia publicznego za bardziej wiarygodny niż tekst z prawicowej strony internetowej.
Wpływ fałszywych i wprowadzających w błąd informacji jest obecnie odczuwalny bardziej niż kiedykolwiek. Dziewięciolatki oglądają na TikToku filmiki zniechęcające do szczepień przeciwko COVID-19, pozornie nieszkodliwe memy są wykorzystywane do manipulowania wyborcami, a nawet mogą prowadzić do aktów przemocy – takich jak zamieszki na Kapitolu w Stanach Zjednoczonych.
Aby pokazać, dlaczego fałszywe informacje mogą na pierwszy rzut oka wydawać się wiarygodne, w ramach kursu przeanalizujemy rzeczywiste przykłady z Twittera, Instagrama i YouTube.
W ramach kursu postaramy się wyjaśnić, dlaczego widzisz pewne treści na swoim kanale informacyjnym w mediach społecznościowych, jak uniknąć wpadnięcia w „króliczą norę” na YouTube i jak odróżnić prawdziwy profil w mediach społecznościowych od profilu trolla. Jeszcze jedno – estetyczny wygląd i domena .org nie muszą oznaczać, że strona jest wiarygodna.
Biorąc pod uwagę to, czego dowiedzieliśmy się z badań nad zwyczajami „pokolenia Z” w mediach społecznościowych, Debunk.org skupiło się na nauczeniu uczestników Kursu Odporności Obywatelskiej czterech podstawowych umiejętności: rozpoznawania często pojawiających się rodzajów dezinformacji, oceny wiarygodności źródeł, sprawdzania pochodzenia zdjęć i filmów, aby ustalić, czy nie zostały w jakiś sposób zmanipulowane, oraz zdobycia podstawowej wiedzy na temat działania algorytmów mediów społecznościowych i wyszukiwarek internetowych.
Kurs prowadzony jest w języku angielskim, początkowo skierowany będzie do użytkowników z trzech krajach – Litwy, Estonii i Czarnogóry. Na Litwie DebunkEU.org współpracuje z Uniwersytetem Wileńskim, a w Czarnogórze – z Uniwersytetem Donja Gorica (UDG).
Rektor Uniwersytetu Wileńskiego, prof. Rimvydas Petrauskas uważa, że obecna ogromna szybkość wymiany informacji sprawia trudności nie tylko jednostkom, ale też mającym długie tradycje instytucjom, jak uniwersytety. „W takich okolicznościach bardzo ważne jest zachowanie szacunku dla prawdy, umiejętność odróżniania faktów od kłamstw i zrozumienie mechanizmów stojących za dezinformacją. Tylko dzięki wspólnym dyskusjom, edukacji i celowym działaniom możemy utrzymać zaufanie do demokracji i wspólnych europejskich wartości” – stwierdził prof. R. Petrauskas.
Ambasador Niemiec w Czarnogórze dr Robert Weber podkreślił, że jeśli chodzi o umiejętność korzystania z mediów, najwyższy czas działać: „Podstawowe umiejętności w zakresie konsumowania informacji i rozpoznawania fałszywych treści powinny stać się integralną częścią procesu edukacji – tak jak nauka czytania i pisania”.
Aby ocenić wpływ tego projektu, studenci zostaną poproszeni o wypełnienie krótkich ankiet przed rozpoczęciem kursu i po jego zakończeniu. Następnie, w oparciu o otrzymane informacje zwrotne, mamy nadzieję udoskonalić program nauczania, a w przyszłym roku rozszerzyć zasięg na kolejne kraje.
Aby uczynić proces nauki łatwym i przyjemnym, kurs zostanie udostępniony na litewskiej platformie edukacyjnej BitDegree. Zapewnia ona wszystkim studentom, którzy ukończą kurs, certyfikat w wersji Blockchain, którym można podzielić się w dowolnym miejscu w Internecie.
Program kursu został opracowany przez profesor nadzwyczajną Uniwersytetu Colgate, dr Valerie Ona Morkevičius, profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Wileńskiego dr Viktora Denisenko, wykładowcę Uniwersytetu Wileńskiego Fabio Belafattiego oraz zespół analityków DebunkEU.org.
Link do rejestracji: https://www.debunkeu.org/civic-resilience-course
Projekt Kursu Odporności Obywatelskiej jest finansowany przez DT Institute's Free and Independent Media Fund, który wspiera badania i działania programowe poprawiające jakość i dostępność wiadomości i faktów, wzmacniając odporność społeczeństw na dezinformację.
DT Institute jest globalną organizacją non-profit. Działa zarówno jako fundator, jak i realizator projektów pokojowych i rozwojowych. Skupia się na współtworzeniu i współinwestowaniu w projekty zrównoważonego rozwoju. DT Institute współpracuje z rządami i naszymi głównymi partnerami, aby rozwiązywać bieżące problemy – od konfliktów po kryzysy ekonomiczne – i tworzyć podstawy dla trwałej stabilności, pokoju i dobrobytu. Podstawową zasadą organizacji jest odwaga – DT Institute nieustannie się rozwija, zwiększa swoje możliwości i wprowadza innowacje, aby wzmacniać społeczności, szkolić następną generację liderów i pozytywnie wpływać na życie tych, którym służy. Więcej informacji na temat DT Institute można znaleźć na stronie www.dt-institute.org.