Zbog njhove nemilosrdne borbe protiv internet trolova, litvanski volonteri koji proveravaju činjenice sebe nazivaju vilenjacima. Zajednica ujedinjuje profesionalce iz različitih oblasti: spoljne politike, sajber bezbednosti, IT, ekonomije, zaštite životne sredine i drugih oblasti.
Jedinstveni fenomen vilenjaka nastao je u Litvaniji 2014. godine, nakon događaja na Trgu Majdan u Ukrajini gde je došlo do sukoba između demonstranata i provladinih snaga predsednika Viktora Janukoviča kojeg je podržavala Rusija. Ubrzo nakon toga, Rusija je napala Ukrajinu i okupirala deo njene teritorije. Sukob je izbio ne samo na kopnu, već i u digitalnom prostoru - događaje u Ukrajini pratili su napadi dezinformacijama i kontinuirani protok propagande. Nemiri u susednoj zemlji inspirisali su grupu od 40 istomišljenika da se počnu suprotstavljati toksičnim prokremljinskim trolovima na internet medijima, naročito u odeljcima za komentare i na društvenim mrežama. Grupa je razvila vlastiti alat za praćenje neprijateljskih komentara na novinskim portalima.
U početku je grupa radila anonimno. Uprkos tome, ovaj lokalni pokret počeo je brzo da raste. Kao što je jedan od osnivača pokreta viljenjaka rekao “Independent-u”, vilenjaci su odbrambena snaga, traže i suprotstavljaju se dezinformacijama, ali ne izvode sajber napade niti šire kontrapropagandu.
Danas su vilenjaci veliki pokret koji okuplja oko 5.000 dobrovoljaca koji se bore protiv ruskih dezinformacija i propagande. Razotkrivanjem ruskih dezinformacija, vilenjaci pomažu u jačanju otpornosti litvanskog društva koje se zalaže za slobodu i demokratske vrednosti. Postoji 50 aktivnih vilenjaka koji rade sa timom Debunk EU.
U zavisnosti od situacije, vilenjaci mogu da deluju proaktivno ili reaktivno. Oni deluju pojedinačno i kao dobro organizovana zajednica. Vilenjaci proveravaju sumnjiv sadržaj, javno razotkrivaju lažne priče i prozivaju veb stranice i/ili naloge koji šire dezinformacije.
Ideal vilenjaka je da razotkriju i bore se protiv lažnih tvrdnji i spornih narativa što je brže moguće. Postoje različite vrste vilenjaka - neki razotkrivaju lažne informacije, drugi vode online kampanje "krivica i sramota" protiv prokremlinskih trolova. Kako su protivnici postali pametniji, fokusirajući se sve više na pronalaženje slabih tačaka u društvima na Baltiku, vilenjaci rade rame uz rame sa medijima.
Kako bi ekosistem ostao netaknut i maksimizirao se efekat doprinosa, Debunk EU tim ima za cilj da jača volonterske zajednice organizujući obuke i radionice. Ti događaji pružaju vilenjacima sve veštine i alate potrebne za borbu - koja ponekad može da izgleda neujednačeno. Međutim, doprinos vilenjaka u borbi protiv dezinformacija je nemerljiv. Volonteri osiguravaju da je proces nepogrešiv proveravajući stavke sadržaja koje su možda propustili automatizovani sistemi koje pokreće veštačka inteligencija.
O Debunk EU
DebunkEU.org je nezavisni istraživački centar i nevladina organizacija koja se bavi istraživanjem dezinformacija i sprovodi obrazovne kampanje o medijskoj pismenosti. DebunkEU.org se bavi analizom dezinformacija u baltičkim zemljama, Poljskoj, Gruziji i Crnoj Gori, kao i u Sjedinjenim Američkim Državama i Severnoj Makedoniji, zajedno sa partnerima.