Iako je homoseksualnost i dalje osetljivo pitanje u konzervativnim društvima, kao i na Balkanu, izveštaji medija o LGBTIQ temama u ovim zemljama nije sadržalo mnogo dezinformacija i govora mržnje.
Tokom septembra 2021. godine, DebunkEU.org je analizirao 403 članka o LGBTIQ temama iz veoma raznolikih crnogorskih, srpskih i bosanskih medija, kao što su etablirane novinske veb stranice iz ovih zemalja, desno orijentisane medijske kuće, tabloidi, itd.
Dinamika pokrivenosti je bila stabilna, ali je informisanje o LGBTIQ temama dostiglo vrhunac u drugoj nedelji septembra kada je održana Parada ponosa LGBTIQ u Beogradude.
Ovi događaji pokrenuli su diskusiju i intenzivno izveštavanje u medijima, ali većina tekstova na ovu temu nije sadržala problematične narative. Govor mržnje protiv LGBTIQ zajednice češće se susreće na platformama korisnika (npr. društveni mediji, blogovi, forumi) i u komentarima na novinskim veb stranicama, medjutim DebunkEU.org nije pokrio tu vrstu komunikacije u ovoj mesečnoj analizi.
Za potrebe ovog istraživanja, sentiment se definiše kao ton članka u odnosu na predmet analize; podaci su pokazali da je preko 45 posto analiziranih članaka imalo neutralansentiment.
To znači da je ovaj sadržaj prvenstveno informativnog karaktera (vesti, saopštenje za javnost, neutralna izjava, itd.). Takođe, to podrazumeva da je najveći doseg imao sadržaj bez problematičnih narativa i zlonamernog uticaja na čitaoce. U vremenskom okviru koji analiza obuhvata, preko 32 posto članaka bilo je pozitivnog, a 21 negativnog karaktera. Manji doseg imali su članci sa negativnim sentimentom.
Većina publikacija iz analiziranih medija sadržala je neutralan narativ „Javne ličnosti podržavaju gej paradu“, naročito u medijskom izveštavanju o Gej paradi. Međutim, u manjem procentu analiziranih članaka homoseksualnost je predstavljena kao bolest, a LGBTIQ osobe su prikazane kao bolesni ljudi. Uz neprijateljske narative usmerene na LGBTIQ zajednicu, širile su se i druge poruke, uglavnom usmerene na podršku Zapada LGBTIQ aktivnostima i Paradi ponosa.
Iako je mali procenat medija objavio tekstove sa problematičnim narativima, najčitaniji tekstovi se odnose na antiglobalistički protest organizovan sredinom septembra u Beogradu, tokom kojeg su vređani pripadnici LGBTIQ zajednice. Od prvih 10 članaka sortiranih po interakcijama na društvenim mrežama, četiri predstavljaju izveštaje sa antiglobalističkog protesta, dok četiri članka sadrže informacije o Gej paradi koja je organizovana u Beogradu.
Neutralna komunikacija, ograničen uticaj
LGBTIQ komunikacija je konkurentna, što znači da ima neutralne i/ili pro-LGBTIQ narative s jedne strane i anti-LGBTIQ retoriku s druge strane. Ipak, mereći intenzitet 403 članka i potencijalni uticaj (DebunkReach®), može se zaključiti da anti-LGBTIQ retorika čini oko desetinu (13%) celokupne komunikacije na tu temu i ima ograničen kapacitet da utiče na veće interesne publike. Time se sugeriše da je opšta publika manje izložena neistinama o LGBTIQ temama i da anti-LGBTIQ poruke u Crnoj Gori imaju tendenciju da kruže u društveno zatvorenim klasterima/eho komorama.
Anti-LGBTIQ retorika je izostala tokom prve polovine septembra, a intenzivirala se tek tokom Parade ponosa u Beogradu i nekoliko dana nakon događaja. To pokazuje da komunikacioni akteri koji se bave slanjem poruka protiv LGBTQI zajednice imaju tendenciju da koriste značaj javnih događaja za svoju komunikaciju, potencijalno nastojeći da povećaju vidljivost takvog sadržaja u najvećoj mogućoj mjeri.
Pop pevačica kao dominantni portparol
Za neke od članaka o LGBTIQ pravima ili aktivnostima bili su uključeni razni portparoli. Ove osobe su uglavnom promoteri ili pristalice LGBTIQ aktivnosti. Naime, srpska pop pevačica Nataša Bekvalac se u 19 tekstova pojavila kao dominantan portparol. Nataša Bekvalac, kao dominantni portparol, imala je najznačajniji doseg tokom ovog meseca, sa ukupno 3,7 miliona DebunkReach® kontakata.
Takođe, na listi “portparola po dosegu” su i druge pevačice iz Srbije (Jelena Kareuša, Sara Jo) koje su podržale Paradu ponosa. To znači da političari retko komentarišu osetljiva pitanja kao što je LGBTIQ i da mediji daju više prostora poznatim ličnostima koje su spremne da javno govore o ovom problemu u zemljama Balkana.
Redki govori mržnje bez stereotipa
Od oko 400 analiziranih članaka, u samo četiri publikacije pronađeni su elementi uvredljivog karaktera i govora mržnje. Ovi tekstovi su se odnosili na slučajeve kada su antivakseri zapalili LGBTIQ zastavu u Beogradu, kao i na homofobične komentare o tom događaju.
Zapaljivi sadržaji se obično ne objavljuju u tabloidima. Ovo se može objasniti činjenicom da je širenje takvog sadržaja regulisano nacionalnim odredbama, koje povlače zakonsku odgovornost za izdavače ako se odluče za objavljivanje diskriminatornih sadržaja.
Ovo istraživanje podržala je Savezna Vlada Nemačke.