U avgustu 2021. SAD trupe su se povukle iz Avganistana posle približno dve decenije duge misije započete nakon napada Al- Kaide, 11. septembra 2001. Iako je većina snaga drugih NATO članica koje su učestvovale u misiji nekoliko meseci ranije napustile Avganistan, dogođaji u toku avgusta i septembra su iskorišćeni da diskredituju NATO kao organizaciju, u pro- ruskim medijima, sa sedištem uglavnom u Srbiji, ali i nezanemarljivom publikom u Crnoj Gori.
Približno 20 godina duga misija NATO-a u Avganistanu završena je početkom septembra. Brzina kojom su talibanske snage preuzele kontrolu nad zemljom i osvojile glavni grad Kabul, kao i haotične scene povlačenja pretežno američkih vojnih snaga, izazvale su veliko interesovanje medija širom sveta. Tako je bilo i u Crnoj Gori, ali i u celom regionu. Svi identifikovani narativi i podnarativi (ukupno preko 20) prisutni su u svim analizama i događajima povezanim sa NATO, dok su se samo dva ticala konkretno misije u Avganistanu. Pored podnarativa da je konkretna misija bila neuspešna, i tvrdnji da je NATO prevaziđen, isticalo se i da je u pitanju neefikasna organizacija.
DebunkEU.org je analizirao približno 1.000 članaka objavljenih u digitalnim medijima u Crnoj Gori, Srbiji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, uključujući i postove na društvenim mrežama. Iako postoje razlike u jezicima koji se govore u četiri zemlje, ne postoje veće prepreke da publika razumije sadržaje objavljene u bilo kojem od regionalnih medija. Skoro 20 posto analiziranog sadržaja označeno je kao problematičan sadržaj - misinformacija. Takođe, analiza je pokazala da je petina problematičnog sadržaja dezinformacija, odnosno namerno plasirana lažna i obmanjujuća informacija.
Većinu dezinformativnog sadržaja plasirale su medijske kuće sa sedištem u Srbiji, poznate po svojoj proruskoj i anti-NATO uređivačkoj politici. Od 20 medija rangiranih prema količini objavljenog problematičnog sadržaja, samo pet ima sedište u Crnoj Gori. Iako je preostalih 15 iz Srbije, njihov uticaj u Crnoj Gori je značajan. Za polovinu njih Crna Gora je među prvih pet zemalja po zastupljenosti u broju poseta. Kada se tome doda činjenica da stanovništvo Crne Gore čini deseti deo stanovništva Srbije, 50 posto broja poseta iz Srbije, jednako je 5 procenata koji dolazi iz Crne Gore.
Manja količina dezinformacija u crnogorskim medijima u vezi sa ovom temom može se pripisati karakteristikama lokalnog medijskog tržišta. Kako je Crna Gora relativno mala, manji su i prihodi medija, što se dodatno odražava u činjenici da se većina medija za bilo koju spoljnopolitičku tematiku mora oslanjati na strane medije i novinske agencije. Većina medija nema mreže dopisnika, a oni koji ih imaju, uglavnom su ili u Vašingtonu ili u Briselu i fokusirani su na odnose sa politikom SAD ili EU integracija. Ovo nije nužno loše, naprotiv. Većina lokalnih medija oslanja se na kredibilne izvore poput Bi-Bi-Sija, Rojtersa i AP-a, što se dalje vidi u kvalitetu objavljenog sadržaja.
Iako je do početka avgusta najveći dio trupa iz evropskih država članica NATO-a napustio Avganistan, povlačenje američkih trupa iskorišćeno je za diskreditaciju NATO-a kao organizacije, često koristeći kao sinonime – NATO, SAD i Amerikanci (napomena: ova analiza se fokusirala samo na publikacije ili njihove delove u kojima se eksplicitno pominje NATO). Iako je većina događaja koji su se dešavali u periodu koji je obuhvatila analiza povezana sa američkim trupama i njihovim povlačenjem, većina identifikovanih narativa i podnarativa bila je prisutna i u drugim analizama koje se odnose na NATO. Samo dva narativa su se fokusirala na ovu konkretnu misiju, od kojih je tvdnja da je „misija bila neuspešna“ dominantna. Analiza je otkrila da je po broju publikacija na drugom mestu par narativ – podnarativ -„NATO je prevaziđen” i „NATO je neefikasan”.
Kraj misije u Avganistanu nije (zlo)upotrebljen samo za promovisanje anti-NATO, već i proruskih stavova. U jednom konkretnom slučaju, glas-javnosti.rs u Srbiji objavio je članak u kojem promoviše ideju „neutralne balkanske četvorke“ koju podržava Rusija. U članku su citirane izjave ruskog zvaničnika Sergeja Železnjaka tokom njegove poslednje posete Srbiji, pet godina ranije. U tim izjavama, on je tvrdio da bi moglo doći do sukoba za koje će NATO biti odgovoran kada Crna Gora bude prinuđena da uđe u NATO. Međutim, ne samo da je Crna Gora postala članica i nije bilo sukoba, već je i Severna Makedonija u međuvremenu ušla u Alijansu, gde takođe nije bilo sukoba. Nezamislivo je da su ove informacije promakle novinaru.
Selekcija je bila najprisutnija retorička tehnika korišćena u problematičnim sadržajima – zabeležena je u približno svakoj trećoj analiziranoj publikaciji. Ovo je slučaj jer je većina označenih publikacija izostavila neke od ključnih informacija koje događaje stavljaju u odgovarajući kontekst, posebno kada su se analizirani članci oslanjali na izjave različitih političara, zvaničnika ili „nezavisnih“ stručnjaka poznatih po svojim anti-NATO stavovima, ne navodeći ni jedan relevantan podatak koji bi mogao dovesti u pitanje navedene izjave.
Na primer, takav je bio slučaj izveštavanja o evakuaciji vojnih pasa, naglašavajući činjenicu da još uvek ima Avganistanaca koji žele da napuste zemlju, izostavljajući da su hiljade izbeglica već evakuisane. Druga vest koja je izazvala veliko interesovanje odnosila se na oružje koje su NATO i američke vojne trupe ostavile u Avganistanu – u tim tekstovima je naglašeno da su talibani došli do vojne opreme, često izostavljajući da se ne zna koji deo te opreme je upotrebljiv, a koji je zapravo demontiran, onesposobljen i zastario.
Projekat je podržala Vlade Savezne Republike Nemačke.